Instytucje kultury – podobnie jak wszystkie inne jednostki zatrudniające pracowników – muszą w najbliższym czasie dostosować swoje działania do zupełnie nowych zasad kształtowania polityki płacowej. W związku z wdrażaniem dyrektywy 2023/970/UE Polska zobowiązana jest do wprowadzenia przepisów, które zrewolucjonizują sposób wynagradzania w sektorze publicznym i samorządowym – w tym w muzeach, domach kultury, bibliotekach, filharmoniach i teatrach. Instytucje kultury będą miały obowiązek: ujawniania wynagrodzeń lub widełek płacowych na etapie rekrutacji, przygotowania opisów stanowisk i siatek płac, tworzenia raportów o luce płacowej – także z podziałem na płeć i stanowiska, wdrożenia procedur informowania pracowników o zasadach ustalania ich wynagrodzenia, umożliwienia każdemu pracownikowi uzyskania porównania swojej płacy z innymi osobami zatrudnionymi na podobnych stanowiskach, przestrzegania zakazu pytania kandydatów o ich dotychczasowe zarobki. Sprawdź szczegóły.

Odprawa emerytalna i nagroda jubileuszowa po rozwiązaniu umowy przed osiągnięciem wieku emerytalnego – kiedy przysługują

Miejski Dom Kultury otrzymał od pracownika artystycznego wypowiedzenie umowy o pracę, w którym pracownik wskazał jako przyczynę: „W związku z nieudzieleniem mi urlopu bezpłatnego do czasu osiągnięcia wieku emerytalnego, wypowiadam umowę o pracę zawartą (…) pomiędzy (…) a (…) z zachowaniem 3-miesięcznego okresu wypowiedzenia, który upłynie w dniu 30 września 2025 r. Moim zamiarem jest przejście na emeryturę w wieku emerytalnym. Decyzja moja spowodowana jest pogarszającym się stanem zdrowia.” Pracownik ten: ukończy 60 lat (wiek emerytalny) w dniu 5 września 2026 r., nabyłby prawo do nagrody jubileuszowej z tytułu 35-lecia pracy w dniu 24 września 2026 r. Pytania: Czy po osiągnięciu wieku emerytalnego, jeśli pracownik przedstawi zaświadczenie o przejściu na emeryturę oraz potwierdzenie, że nie podjął żadnego zatrudnienia i nie otrzymał odprawy emerytalnej z innego zakładu pracy, instytucja kultury ma obowiązek wypłacić mu odprawę emerytalną (na podstawie art. 92¹ Kodeksu pracy)? Czy w takim przypadku należy również wypłacić mu nagrodę jubileuszową, jeśli osiągnie wymagany staż (np. 35 lat) już po rozwiązaniu stosunku pracy, ale przed formalnym przejściem na emeryturę?

Czytaj więcej

Rozstrzygnięcie nadzorcze: czy w statucie instytucji kultury określa się jej adres, filie, skrót nazwy i pieczęć

Czy w statucie instytucji kultury można wpisać jej dokładny adres, określić filie, zastrzec skrót nazwy i opisać wzór pieczęci? Choć praktyka samorządów w tym zakresie bywa różna, odpowiedź ustawodawcy – i nadzoru wojewody – jest jednoznaczna. Statut instytucji kultury jest dokumentem o ścisłym charakterze, którego treść ogranicza zamknięty katalog elementów określony w art. 13 ust. 2 uodk. Próby rozszerzenia tego katalogu – nawet w dobrej wierze i z intencją uporządkowania wewnętrznych spraw instytucji – mogą skutkować stwierdzeniem nieważności uchwały przez organ nadzoru. Potwierdza to rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody Podkarpackiego z 4 września 2024 r., który unieważnił uchwałę Rady Gminy Jarosław zmieniającą statut Gminnego Ośrodka Kultury. Warto zatem wiedzieć, co faktycznie może – a co nie powinno – znaleźć się w statucie instytucji kultury.

Czytaj więcej

Rozstrzygnięcie nadzorcze: instytucji kultury nie można połączyć z ośrodkiem wsparcia

Czy gmina może powierzyć instytucji kultury zadania z zakresu pomocy społecznej i połączyć ją organizacyjnie z Klubem Seniora? Choć w praktyce samorządów takie rozwiązania bywają postrzegane jako sposób na integrację działań kulturalnych i społecznych, przepisy prawa jednoznacznie wskazują granice dopuszczalnych działań organizacyjnych. W najnowszym rozstrzygnięciu nadzorczym z 15 listopada 2024 r. (znak: NPII.4131.1.866.2024), Wojewoda Śląski stwierdził nieważność uchwały Rady Gminy Ślemień w całości – właśnie z powodu niezgodnego z prawem połączenia instytucji kultury z ośrodkiem wsparcia. Różnice między statutowymi celami i funkcjami obu typów jednostek – instytucji kultury i ośrodków wsparcia – są na tyle istotne, że jakiekolwiek ich formalne łączenie zostało wykluczone przez ustawodawcę.

Czytaj więcej

Jak przygotować instytucję kultury na nowe przepisy o jawności wynagrodzeń i równej płacy – zestawienia i listy kontrolne dla dyrektora

Wraz z wdrażaniem unijnej dyrektywy 2023/970/UE, dyrektorzy teatrów, muzeów, bibliotek, domów kultury i filharmonii będą zobowiązani do wprowadzenia nowych procedur w zakresie jawności wynagrodzeń i równego traktowania. Od 24 grudnia 2025 r. oraz 7 czerwca 2026 r. zaczną obowiązywać konkretne przepisy wymagające m.in. raportowania luki płacowej, udostępniania informacji porównawczej dla pracowników, określenia jawnych kryteriów wynagradzania oraz zapewnienia dostępności dokumentów dla osób z niepełnosprawnościami. Brak wdrożenia tych obowiązków może skutkować grzywnami, roszczeniami sądowymi i kontrolą PIP. Jak się do tego przygotować? Z pomocą przychodzą szczegółowe checklisty, które pozwolą dyrektorom instytucji kultury krok po kroku zorganizować system wynagradzania zgodny z nowym prawem – zarówno od strony formalnej, jak i praktycznej.

Czytaj więcej

Czy instytucja kultury może prowadzić kawiarnię i hotel

Jesteśmy instytucją kultury, czy organizator może nam przekazać budynek młynu jako obiektu do zwiedzania wraz z częścią hotelową i kawiarnią. W statucie nie jest zawarte prowadzenie działalności hotelarskiej i gastronomicznej. Rozumiemy, iż musi to być zawarte w statucie.

Czytaj więcej

Czy księgarnia w instytucji kultury może kupować książki bez stosowania ustawy Pzp

Czy instytucja kultury będąca jednostką sektora finansów publicznych, która w ramach swoich działań statutowych prowadzi między innymi także księgarnię, może nabywać książki za kwotę ponad 130 tys. złotych netto z pominięciem ustawy Pzp?

Czytaj więcej

Instytucja kultury w 2026 roku – nowe obowiązki kadrowe i płacowe po wzroście pensji minimalnej

Od 1 stycznia 2026 r. wzrasta minimalne wynagrodzenie za pracę do 4.806 zł brutto, co oznacza wyższe pensje, składki i świadczenia pracownicze. Dla instytucji kultury podwyżka ta oznacza konieczność aktualizacji umów, budżetów wynagrodzeń oraz kalkulacji dodatków i świadczeń. Zmiana wpływa m.in. na wysokość dodatku za pracę w porze nocnej, odprawy i świadczenia chorobowe, a także na limity PPK i składki ZUS. Warto już teraz sprawdzić, jak nowa stawka wpłynie na rozliczenia pracowników i zleceniobiorców w 2026 r.

Czytaj więcej

Jak rozliczyć pracę weekendową w instytucji kultury – odbiór godzin w systemie podstawowym, zadaniowym i równoważnym

Proszę o konkretną odpowiedź dotyczącą zasad odbioru godzin za pracę w weekendy w instytucji kultury, przy różnych systemach czasu pracy. Pracownik zatrudniony jest na pełen etat w ramach czteromiesięcznego okresu rozliczeniowego. 1. System podstawowy czasu pracy (poniedziałek–piątek, godziny 6:00–14:00) Pracownik przychodzi do pracy w sobotę i niedzielę w związku z organizacją wydarzenia (np. dożynek).  Pytanie: Ile godzin przysługuje mu do odbioru w przypadku pracy: w sobotę – do 8 godzin oraz powyżej 8 godzin? w niedzielę – do 8 godzin oraz powyżej 8 godzin? 2. System zadaniowego czasu pracy (praca od wtorku do soboty, poniedziałek wolny) Pytanie: Ile godzin pracownik ma do odbioru, jeśli: w sobotę pracuje powyżej 8 godzin? w niedzielę pracuje do 8 godzin lub powyżej 8 godzin? 3. System równoważnego czasu pracy (z grafikiem) Pytanie: Czy możliwe jest zaplanowanie pracy w sobotę i niedzielę po 10–12 godzin dziennie, jeśli: tygodniowy czas pracy wyniesie przeciętnie 40 godzin, pracownik nie przekroczy przeciętnie 5 dni pracy tygodniowo? Proszę o konkretną odpowiedź wyłącznie w zakresie odbioru godzin.

Czytaj więcej

Awaria systemu przeciwpożarowego w muzeum – czy można zlecić naprawę w trybie z wolnej ręki

Reprezentuję jednostkę publiczną – muzeum. Kilka tygodni temu doszło do poważnej awarii prądu, spowodowanej zwarciem transformatora znajdującego się na słupie elektrycznym należącym do Taurona. Sytuacja miała charakter losowy, nie wynikała z żadnych zaniedbań po stronie muzeum. W wyniku awarii całkowicie uszkodzony został system przeciwpożarowy, co zostało udokumentowane w odpowiednim protokole technicznym. Chcemy zlecić wymianę tego systemu o wartości ok. 220 000 zł netto w trybie z wolnej ręki, powołując się na: art. 214 ust. 1 pkt 5 ustawy Pzp – pilna potrzeba udzielenia zamówienia, której nie można było przewidzieć, art. 215 ust. 1 pkt 2 ustawy Pzp – uzasadnienie trybu udzielenia zamówienia. Rozumiem, że w tej sytuacji prawidłowe będzie: przygotowanie dokumentacji potwierdzającej awarię i jej skutki, sporządzenie protokołu z postępowania, w którym opiszę stan faktyczny i podstawę prawną, zawarcie umowy z wykonawcą bez przeprowadzania pełnej procedury wyboru, a następnie publikacja ogłoszenia o udzieleniu zamówienia (wyniku postępowania). Pytania: Czy opisany sposób postępowania jest zgodny z przepisami ustawy Pzp? Jakie elementy – oprócz opisu sytuacji i wskazania podstawy prawnej – powinny zostać obowiązkowo ujęte w protokole z postępowania? Czy istnieje przykładowy wzór protokołu do zastosowania w takich sytuacjach nadzwyczajnych?

Czytaj więcej