Wyrok

Decyzją z 9 maja 2022 r. nr (...)na podstawie art. 83 ust. 1 pkt 1 w związku z art. 2a ust. 1 i 2 pkt 1-4, art. 68 ust. 1 pkt 1 lit a ustawy z dnia 13 października 1998 r.(Dz. U. z 2021 r. poz. 423, z późn. zm.) oraz art. 83 par. 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r.(Dz. U. z 2020 r., poz. 1740 z późn. zm.) w związku z art. 300 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r.(Dz.U. z 2020 r. poz. 1320 j.t.), Zakład Ubezpieczeń Społecznych(...)Oddział w W., stwierdził, że D. P. jako pracownik u płatnika składek (...) Sp. z o.o. nie podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu, wypadkowemu od 11 października 2021 r.

W uzasadnieniu decyzji ZUS podniósł, że zgłoszenie do ubezpieczeń D. P. miało służyć wyłącznie uzyskaniu przez ubezpieczoną wysokiego zasiłku, a czynności przez nią wykonywane nie można uznać za świadczone w ramach stosunku pracy. Stosunek pracy nie był więc realizowany, w związku z czym umowa o pracę była pozorna, przez co nie wywoływała skutków w zakresie pracowniczego ubezpieczenia społecznego. (decyzja - a.r.)

Odwołanie od tej decyzji wniosła D. P., zaskarżając ją w całości.

W uzasadnieniu podniosła, że organ rentowy niezgodnie ze stanem faktycznym ustalił, iż umowa o pracę została zwarta dla pozoru. W związku z powyższym wniosła o zmianę zaskarżonej decyzji poprzez stwierdzenie, że jako pracownik (...) Sp. z o.o. podlega obowiązkowo ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu, wypadkowemu od 11 października 2021 r. (odwołanie – k. 3-5v)

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie w całości oraz zasądzenie od skarżącej na rzecz organu kosztów procesu w tym kosztów zastępstwa procesowego. (odpowiedź na odwołanie – k. 66-68)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Płatnik składek (...) Sp. z o.o. o nr KRS (...) została zarejestrowana

z dniem 7 września 2021 r. Wspólnikami spółki są D. P. i A. P.. Funkcję Prezesa Zarządu pełni D. P.. Prokurentem samoistnym spółki jest M. K.. Spółka w zakresie prowadzonej działalności zajmuje się m. in. doradztwem biznesowym i zarządzaniem; oprogramowaniem i doradztwem informatycznym; przetwarzaniem danych, hostingiem, portalami; gospodarką odpadami i ściekami; obsługą rynku nieruchomości – kupnem/sprzedażą, wynajmem; badaniami naukowymi i pracami rozwojowymi; wynajmem pojazdów, dzierżawą. (dane z KRS k. 187-189v)

D. P. (wcześniej: K.) została zatrudniona w (...) Sp. z o. o. w B. na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony w dniu 11 października 2021 r. na stanowisko Dyrektora ds. (...) w pełnym wymiarze czasu pracy za wynagrodzeniem (...) zł brutto miesięcznie. W zakresie jej obowiązków był: udział w ustalaniu kierunków oraz celów strategicznych spółki, definiowanie jej potrzeb kadrowych, koordynacja działań administracyjnych w spółce, a także współpraca z klientami spółki w zakresie ochrony środowiska i zrównoważonego rozwoju. (umowa o pracę – akta osobowe. zeznania D. P. k. 219-219v. zeznania świadka M. M. k. 123-123v, zeznania świadka A. G. k. 123v-124, zeznania świadka R. G. k. 179v, zeznania świadka A. S. k. 179v )

Przed powyższym zatrudnieniem, D. P. pracowała w (...) Sp. z o.o. sp. k. w W. na podstawie umowy o pracę zawartą na czas nieokreślony od 1 czerwca 2016 r. na stanowisku (...)w pełnym wymiarze czasu pracy za wynagrodzeniem(...)zł brutto miesięcznie. Od 1 września 2019 r. nastąpiły zmiany warunków ww. umowy o pracę – D. P. zajmowała stanowisko (...) za wynagrodzeniem (...) zł brutto miesięcznie. W ramach powierzonych obowiązków wykonywała m.in. arkusze do zbierania danych, treści ankiet, polityki i raporty w zakresie gospodarki odpadami i gospodarki o obiegu zamkniętym. W ramach wykonywanych czynności służbowych objętych łączącym ubezpieczoną z pracodawcą stosunkiem pracy, powstawały opracowania, analizy, stanowiące efekty pracy. Umowę rozwiązano z dniem 1 sierpnia 2021 r. za porozumieniem stron (umowa o pracę k. 60-61v, oświadczenie o zmianie warunków pracy k. 62, świadectwo pracy D. P. k. 63, zeznania D. P. k. 219-219v, zeznania świadka J. G. k. 218v-219, odwołanie k.4)

Jako pracownik (...) Sp. z o.o. D. P. realizowała w okresie od 1 października 2021 r. do 6 stycznia 2022 r. usługi doradczo-konsultingowe na rzecz (...) Sp. z o.o. sp.k. oraz na rzecz Przedsiębiorstwa (...) Sp. z o.o., z którym to podmiotem D. P. nie miała zawartej umowy o pracę, a rozliczenia odbywały się za pomocą faktur.

W ramach pracy na rzecz Przedsiębiorstwa (...) Sp. z o.o., D. P. podejmowała się czynności analitycznych, na urządzeniach technicznych w oparciu o technologie oczyszczania ścieków.

(zeznania D. P. k. 219-219v, zeznania świadka K. O. k. 121v-122v, zeznania świadka Z. P. k. 139-140v, zestaw faktur za czynności wykonane na rzecz Przedsiębiorstwa (...) Sp. z o.o. k. 54-59, odwołanie k. 4, oświadczenia z 1 czerwca 2022 r. k. 6-7)

W połowie 2021 roku, wobec możliwości pozyskania do współpracy innych podmiotów obok dotychczasowego pracodawcy ubezpieczonej, D. P. wraz z mężem podjęła decyzję o założeniu spółki (...) Sp. z o. o. Wobec wyrażenia zainteresowania przez ówczesnego pracodawcę ( (...) Sp. z o.o. sp. k.) kontynuowania współpracy również w innej formie niż umowa o pracę oraz pozyskania nowych klientów dla spółki, D. P. podjęła decyzję o rozwiązaniu umowy o pracę z (...) Sp. z o.o. sp. k. oraz zatrudnieniu w (...) Sp. z o.o. Powyższe podyktowane było chęcią rozwoju osobistego. (zeznania D. P. k. 219-219v, odwołanie k. 4v)

W okresie zatrudnienia w (...) Sp. z o. o. D. P. nie była związana z innym podmiotem jakąkolwiek umową cywilnoprawną. Jedynym wynagrodzeniem, jakie w tym czasie otrzymywała było wynagrodzenie wypłacane przez (...) Sp. z o. o. Z tytułu wykonywanej przez D. P. pracy, (...) Sp. z o. o. odprowadzała pełne składki ubezpieczeniowe. Płatnik składek dokonał zgłoszenia D. P. do ubezpieczeń społecznych jako pracownika od 29 października 2021 r. Podstawa wymiaru składek była zgodna z wysokością wynikającą z umowy o pracę.

(okoliczność bezsporna)

11 października 2021 r. oraz 29 października 2021 r. D. P. była w 8-10 tygodniu drugiej prawidłowo przebiegającej ciąży i brak było jakichkolwiek przeciwskazań do wykonywania przez nią zadań określonych w umowie o pracę zawartej z (...) Sp. z o. o.

Od 7 stycznia 2022 r. D. P. stała się długotrwale niezdolna do pracy w (...) Sp. z o. o., w związku z powyższym wystąpiła o zasiłek. Dziecko urodziła w (...) roku. Po pół roku, tj. (...) r. – wróciła do pracy w wymiarze pół etatu, który łączyła z urlopem macierzyńskim, z tym samym wynagrodzeniem.

( zeznania D. P. k. 219-219v, zeznania świadka R. G. k. 179v, zeznania świadka A. S. k. 179v, opinia biegłego sądowego z zakresu (...) k. 242-243)

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy w Warszawie ustalił na podstawie całokształtu zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, w tym na podstawie dokumentów znajdujących się w aktach sprawy oraz aktach ZUS. Wyżej wskazane zgromadzone w sprawie dokumenty nie były kwestionowane przez strony, a Sąd również nie dopatrzył się okoliczności wskazujących na ich niewiarygodność czy nieautentyczność, dlatego mogły one stanowić podstawę ustaleń faktycznych w rozpoznawanej sprawie. Ponadto ich treść i forma nie budziły zastrzeżeń i wątpliwości, nie ujawniły się też takie okoliczności, które należałoby brać pod uwagę z urzędu, a które podważałyby wiarygodność tej kategorii dowodów i godziły w ich moc dowodową.

Ustalając stan faktyczny Sąd oparł się także na zeznaniach świadków: K. O., R. G., A. S., Z. P., J. G., A. G., M. M. i odwołującej się przesłuchanej w charakterze strony tj. D. P.. Sąd Okręgowy ocenił zeznania wszystkich przesłuchanych w sprawie osób jako wiarygodne, spójne i logiczne, przy czym zaznaczenia wymaga, że w różnym stopniu przyczyniły się do rozstrzygnięcia sprawy. Szczególnie istotne były zeznania D. P. i Z. P., którzy szczegółowo opisali okoliczności związane z przebiegiem zatrudnienia odwołującej się w (...) Sp. z o.o. Sąd ocenił ich zeznania jako w pełni wiarygodne, przy czym dokonując tej oceny Sąd miał na uwadze, iż byli oni bezpośrednio zainteresowani rozstrzygnięciem sprawy, nie mniej jednak okoliczność ta nie pozbawia samoistnie zeznań stron procesu waloru wiarygodności.

Oczywiście do zeznań stron należy co do zasady podchodzić z odpowiednią dozą krytycyzmu, jednak oceny tego dowodu należy dokonywać w oparciu o ogólne kryteria. Przyjęcie, iż strona zawsze sprzeniewierza się obowiązkowi mówienia prawdy, albowiem jest zainteresowana korzystnym dla siebie rozstrzygnięciem, niweczyłoby sens przeprowadzania omawianego dowodu. Zeznania stron są dowodem równorzędnym innym dowodom i ocena dowodu z zeznań stron podlega ogólnym regułom oceny dowodów, wynikającym z art. 233 k.p.c., tj. z uwzględnieniem całokształtu zebranego materiału dowodowego.

Mając na uwadze powyższe kryteria wskazać należy, że zeznania ww. były wewnętrznie spójne i przekonujące, nadto miały oparcie w dowodach z dokumentów oraz zeznaniach pozostałych świadków. Wskazać dodatkowo należy, że organ rentowy nie przedstawił jakichkolwiek dowodów, które mogłyby podważyć wiarygodność zeznań świadków czy odwołującej się.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie było zasadne, co skutkowało zmianą zaskarżonej decyzji.

Stanowisko organu rentowego, iż umowa o pracę z 11 października 2021 r. została zawarta dla pozoru (art. 83 § 1 k.c.) w celu uzyskania przez ubezpieczoną tytułu do ubezpieczeń społecznych i w konsekwencji świadczeń, nie znalazło potwierdzenia w niniejszej sprawie.

ZgodnieUstawa z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz.U. z 2025 r., poz. 350)oraz art. 13 pkt. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (dalej jako: „u.s.u.s.”) pracownicy podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym oraz wypadkowemu od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia ustania tego stosunku, przy czym za pracownika, zgodnie z art. 8 ust. 1 tej ustawy, uważa się osobę pozostającą w stosunku pracy.

Zgodnie natomiast zUstawa z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz.U. z 2025 r., poz. 277)k.p., przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca - do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.

W ujęciu tej normy stosunek pracy to relacja prawna łącząca pracodawcę i pracownika, na której treść składają się wzajemne prawa i obowiązki. Zasadniczym elementem konstrukcyjnym stosunku pracy jest zobowiązanie pracownika do wykonywania pracy pod kierownictwem pracodawcy w czasie i miejscu przez niego wyznaczonym za wynagrodzeniem. Swoistość stosunku pracy wyraża się w jego cechach, które odróżniają go od stosunków cywilnoprawnych, a także administracyjno-prawnych, w ramach, których świadczona jest praca.

Do właściwości tych należą: dobrowolność zobowiązania, zarobkowy charakter stosunku pracy, osobisty charakter świadczenia pracy, podporządkowanie pracownika wyrażające się przede wszystkim w możliwości wydawania pracownikowi poleceń dotyczących pracy (por. wyrok Sądu Najwyższego z 11 kwietnia 1997 r., sygn. akt I PKN 89/97, LEX Nr 31053). Sama zaś kwalifikacja prawna stosunku prawnego dokonana przez strony przez nadanie umowie ustawowej nazwy, jest także jednym z elementów treści oświadczenia woli, które należy uwzględnić, interpretując oświadczenie i rozstrzygając o właściwej subsumcji normy prawnej (por. wyrok Sądu Najwyższego z 20 marca 1965 r., OSNCP 1965, poz. 157).

Za ugruntowane w orzecznictwie należy uznać stanowisko, iż zawarcie umowy o pracę w celu uzyskania świadczeń z ubezpieczenia społecznego nie jest sprzeczne z ustawą, jednak umowa o pracę zawarta wyłącznie w celu ich nabycia jest pozorna (tak Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 17.03.1998r. sygn. II UKN 568/97 LEX 33544). Zawarcie pozornej umowy o pracę, zmierzającej do obejścia obowiązujących przepisów prawa, nie daje podstaw do nabycia prawa świadczeń z ubezpieczeń społecznych (tak Sądu Apelacyjnego w Warszawie w uzasadnieniu wyroku z dnia 06.01.1999r. sygn. III AUa 1142/98 LEX 40212).

Stosunek ubezpieczeniowy jest bowiem następczy wobec stosunku pracy i powstaje tylko wówczas, gdy stosunek pracy jest realizowany. Jeżeli stosunek pracy nie powstał bądź też nie jest realizowany, wówczas nie powstaje stosunek ubezpieczeniowy, nawet jeśli jest odprowadzana składka na ubezpieczenie społeczne (wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia z dnia 17 stycznia 2006 r. III AUa 433/2005). Podleganie pracowniczemu tytułowi ubezpieczenia społecznego jest wszak uwarunkowane nie tyle opłacaniem składek ubezpieczeniowych, ile legitymowaniem się statusem pracownika rzeczywiście świadczącego pracę w ramach ważnego stosunku pracy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 października 2005 r. o sygn. akt II UK 43/05, OSNAPiUS rok 2006/15 - 16/251). W tego rodzaju sprawach podstawowe znaczenie ma zatem ustalenie, czy pomiędzy ubezpieczoną a płatnikiem składek w spornym okresie istotnie doszło do nawiązania i realizacji stosunku pracy w warunkach określonych wUstawa z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz.U. z 2025 r., poz. 277)k.p.

W niniejszej sprawie wątpliwości organu rentowego co do zasadności zgłoszenia D. P. do ubezpieczeń społecznych wzbudził przede wszystkim krótki okres począwszy od jej zatrudnienia do rozpoczęcia długotrwałej niezdolności do pracy, przypadającej w okresie ciąży. W ocenie Sądu nie można jednak bez głębokiej analizy stanu faktycznego sprawy podważać ważności i skuteczności zawartych umów o pracę, w sytuacji gdy pracownica jest w ciąży. Nie ma bowiem przepisu, który zabraniałby zatrudniania kobiet w ciąży.

W tym miejscu warto zwrócić uwagę na wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 29.04.1999r. (OSA 2000/3/11), w którym wskazano, iż uznanie, że umowa o pracę zawarta z kobietą w ciąży jest pozorna, prowadziłoby do wprowadzenia w praktyce zakazu zawierania umów o pracę z ciężarnymi. Byłoby to więc sprzeczne z podstawową zasadą prawa pracy określoną wk.p., wprowadzającą zakaz jakiejkolwiek dyskryminacji w stosunkach pracy. Trzeba też zważyć, że konstytucyjna zasada ochrony macierzyństwa (art. 18 Konstytucji RP) akceptuje podjęcie pracy najemnej przez osobę w ciąży, nawet w okresie jej zaawansowanego etapu.

Z tego też względu ingerencja w ochronę ubezpieczeniową polegająca na weryfikacji okoliczności otwierających drogę do jej uzyskania musi być proporcjonalna. Ingerencja w wykreowany stosunek prawny, która miałaby polegać na pozbawieniu odwołującej się ochrony ubezpieczeniowej w ustalonych w sprawie okolicznościach, jawi się jako zbyt daleko idąca, naruszająca właśnie zasadę proporcjonalności. Nie zmienia tego nawet przyjęcie założenia, że zawarcie umowy o pracę miało w dalszej perspektywie umożliwić odwołującej się ubieganie się o świadczenia pieniężne z ubezpieczenia społecznego.

Podkreślenia wymaga, iż ciąża nie stanowi przesłanki wyłączającej możliwość zawarcia umowy o pracę i stąd nawiązanie stosunku pracy z osobą w ciąży nie może być oceniane negatywnie. Zasadniczo więc samo zawarcie umowy o pracę z kobietą w ciąży nie jest kwalifikowane jako społecznie naganne, a faktyczne wykonywanie pracy przez pracownicę w ciąży zdecydowanie należy traktować jako nawiązanie stosunku pracy na zasadzie powołanego wyżej art. 22 § 1 k.p.

Ponadto należy podkreślić, że zgodnie z utrwalonymi poglądami orzecznictwa samo podjęcie pracy przez kobietę w ciąży z zamiarem uzyskania świadczeń z systemu ubezpieczeń społecznych nie może być kwalifikowane jako pozorne zatrudnienie w myślUstawa z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (tekst jedn.: Dz.U. z 2025 r., poz. 1071)k.c. w sytuacji, gdy osoba ta faktycznie wykonywała pracę zgodnie z zawartą umową ( por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 14 marca 2001 r., II UKN 258/00; z dnia 30 listopada 2005 r. IV UK 61/05, z dnia 18 października 2005 r. II UK 43/05). Również samo zawarcie umowy o pracę w okresie ciąży, nawet gdyby głównym motywem było uzyskanie zasiłku macierzyńskiego, nie jest naganne ani tym bardziej sprzeczne z prawem (tak uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 9 sierpnia 2005 r., III UK 89/05).

Mając, zatem na uwadze powyższe, po przeanalizowaniu materiału dowodowego zebranego w niniejszej sprawie, Sąd uznał, iż umowa o pracę z 11 października 2021 r. nie została zawarta dla pozoru i jest ważna.

Oświadczenie woli jest złożone dla pozoru, wtedy, gdy z góry powziętym zamiarem stron jest brak woli wywołania skutków prawnych, przy jednoczesnej chęci wprowadzenia innych osób lub organów w błąd co do rzekomego dokonania czynności prawnej (S. Dmowski, S. Rudnicki „Komentarz do kodeksu cywilnego – część ogólna, Wydawnictwo Prawnicze W-wa 1998, str. 209). Natomiast jak wskazał Sąd Najwyższy w jednym z orzeczeń (wyrok z 23 czerwca 1986 r., sygn. akt I CR 45/86, LEX Nr 8766.) „czynność prawna pozorna, wyrażająca oświadczenie woli pozorne, nie ukrywające innej czynności prawnej, nie wywołuje między stronami skutków prawnych, gdyż jest nieważna w świetleUstawa z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (tekst jedn.: Dz.U. z 2025 r., poz. 1071)k.c.” Pozorność jest zatem wadą oświadczenia woli, polegającą na niezgodności między aktem woli a jej przejawem na zewnątrz, przy czym strony zgodne są, co do tego, aby wspomniane oświadczenie nie wywołało skutków prawnych. Oświadczenie woli nie może wywołać skutków prawnych odpowiadających jego treści, ponieważ same strony tego nie chcą.

W okolicznościach niniejszej sprawy, w ocenie Sądu nie ma wątpliwości, iż podpisując umowę o pracę od 11 października 2021 r. strony miały zamiar wywołać skutek prawny wynikający z treści tej umowy, a zatem nawiązać stosunek pracy spełniający wymogi zk.p i realizować go zgodnie z celem. Wniosek taki wynika z analizy wszystkich okoliczności sprawy i dowodów zebranych w sprawie, a ocenionych przez Sąd w świetle zasad logiki i doświadczenia życiowego.

Sąd w niniejszej sprawie uznał, iż pomimo faktu przerwania świadczenia pracy w stosunkowo krótkim okresie po nawiązaniu stosunku pracy z uwagi na powstałą niezdolność do pracy ubezpieczonej, to wolą stron było jej świadczenie. Sąd nie dopatrzył się żadnych okoliczności, które mogłyby wskazywać na zgodny zamiar stron dotyczący dokonania czynności prawnej dla pozoru.

W tym zakresie, z uwagi na charakter sprawy, duże znaczenie miały zeznania świadków, którzy potwierdzili, iż odwołująca się rzeczywiście świadczyła pracę. Z ustaleń poczynionych na podstawie tych powyższych zeznań świadków wynika, że odwołująca się rzeczywiście świadczyła pracę na rzecz (...) Sp. z o.o. w pełnym wymiarze czasu pracy.

Do obowiązków odwołującej na stanowisku Dyrektora ds. (...) należał m. im. udział w ustalaniu kierunków oraz celów strategicznych spółki, definiowanie jej potrzeb kadrowych, koordynacja działań administracyjnych, czy też współpraca z klientami spółki w zakresie ochrony środowiska i zrównoważonego rozwoju. Trudno zgodzić się również z argumentacją organu rentowego, iż wysokość wynagrodzenia przyznanego odwołującej się było zbyt wysokie i nieadekwatne, a ponadto zmierzało wyłącznie do uzyskania dodatkowych świadczeń społecznych. D. P. przez podjęciem zatrudnienia w (...) Sp. z o.o. pracowała wiele lat w (...) Sp. z o.o. sp. k. za wynagrodzeniem(...)zł brutto miesięcznie.

W ciągu następnych kilku tygodni zawarła kolejną umowę o pracę z (...) Sp. z o.o. niemalże na identycznych warunkach. Wysokość wynagrodzenia podczas zatrudnienia w (...) Sp. z o. o. została ustalona na(...) zł brutto miesięcznie, a więc (...) zł więcej, co nie jest znaczącą różnicą, biorąc pod uwagę, iż D. P. stale podnosiła swoje kompetencje, poszerzała wiedzę i miała większe doświadczenie w danej dziedzinie. Nie zachodzi tu sytuacja, w której pracowała wcześniej na znacznie gorszych warunkach, za niższym wynagrodzeniem.

W tym stanie rzeczy wynagrodzenie w kwocie (...) zł brutto miesięcznie nie może być w żadnym stopniu uznane za wynagrodzenie wygórowane i nieodpowiadające rodzajowi wykonywanej pracy na stanowisku kierowniczym - Dyrektora ds. (...). Ponadto po stronie D. P. niewątpliwie istniała wola świadczenia pracy na rzecz (...) Sp. z o.o., tym bardziej, że opisała ona przyczyny założenia spółki jako chęć rozwoju zawodowego, a po pół roku od urodzenia dziecka wróciła do pracy na pół etatu. Jako pracownik (...)Sp. z o.o mogła bowiem realizować zadania na rzecz nie tylko swojego uprzedniego pracodawcy, ale także na rzecz innych podmiotów – klientów (...) Sp. z o.o. sp. k. Wolą stron zawieranej umowy było zatem świadczenie pracy przez D. P. na rzecz (...) Sp. z o.o.

Poza formalnymi warunkami zatrudnienia płatnik składek i ubezpieczona wykazali również, że faktycznie nawiązali stosunek pracy i że D. P. świadczyła pracę w reżimie pracowniczym. Fakt wykonywania pracy przez ubezpieczoną potwierdzają dokumenty zgromadzone i załączone do akt sprawy, zeznania świadków i odwołującej się.

Na podstawie zebranych dowodów brak jest podstaw, aby stwierdzić, że zawierając umowę strony miały zamiar wywołania innych skutków prawnych niż te, które wynikają z umowy o pracę. Wbrew stanowisku organu rentowego odwołująca się posiadała niezbędne umiejętności, co potwierdzają złożone przez nią dokumenty. Z przeprowadzonych dowodów wynika zatem bezsprzecznie, iż przedmiotowa umowa nie tylko została zawarta pomiędzy stronami w celu faktycznego świadczenia pracy, ale była ona realizowana. Zawarcie przez strony umowy o pracę od 11 października 2021 r. oraz dokonanie z tego tytułu zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych nie może zatem stanowić przesłanki do uznania umowy o pracę za zawartą dla pozoru.

Wbrew stanowisku organu rentowego, także krótki okres faktycznej pracy odwołującej się nie ma decydującego znaczenia dla oceny pozorności nawiązanego stosunku pracy pomiędzy stronami. Zgodnie bowiem ze stanowiskiem Sądu Najwyższego wyrażonym w wyroku z 2 czerwca 2006 r. sygn. akt I UK 337/05, które Sąd w składzie rozpoznającym sprawę w pełni popiera, wzajemne, nawet krótkotrwałe, wykonywanie przez pracownika i pracodawcę obowiązków wynikających z nawiązanej umowy o pracę wskazuje na to, że cel tej umowy został zrealizowany zgodnie z obowiązującymi w tym zakresie przepisami prawa (art. 22 Kodeksu pracy) Krótkotrwale wykonywanie pracy, nawet za stosunkowo wysokim wynagrodzeniem, nie może samo w sobie stanowić podstawy do uznania zawartej umowy o pracę za nieważną i prowadzić do uznania, że brak jest podstaw do objęcia pracownika ubezpieczeniem społecznym. Podkreślić należy, że ubezpieczona zawarła umowę o pracę, gdy stan jej zdrowia i ciąży był dobry, co zostało potwierdzone zaświadczeniem wystawionym przez lekarza medycyny pracy.

W tym kontekście należy przypomnieć, że nabycie prawa do zasiłku chorobowego uzależnione jest od przebycia w ubezpieczeniu (chorobowym) określonego czasu. Czas ten, nazywany okresem wyczekiwania, uzależnia nabycie prawa do zasiłku od pozostawania przez wymagany czas nieprzerwanie w ubezpieczeniu chorobowym (uchwała Sądu Najwyższego z 29 października 2002 r., III UZP 8/02, OSNP 2003, nr 8, poz. 205). Przyjęcie zastrzeżeń organu rentowego zaprezentowanych w zaskarżonej decyzji co do upływu krótkiego okresu pomiędzy opłacaniem składek a ziszczeniem się ryzyka ubezpieczeniowego byłoby natomiast równoznaczne z wprowadzeniem kryterium konkretnej partycypacji poza okresem wyczekiwania, do czego brak wszakże podstaw prawnych.

Odnosząc się zaś do zarzutu zaburzenia proporcji pomiędzy wysokością świadczenia do wniesionej składki należy podnieść, że w prawie ubezpieczeń społecznych nie występuje wzajemność (ekwiwalentność) świadczeń w znaczeniu przyjętym w prawie cywilnym. Oba elementy stosunku ubezpieczenia (składka ubezpieczeniowa oraz ochrona ubezpieczeniowa) nie są równoważne (wymienialne), bowiem zasada ekwiwalentności świadczeń jest w tego rodzaju stosunkach modyfikowana przez zasadę solidarności społecznej. Stosunków ubezpieczenia społecznego nie da się zakwalifikować do stosunków zobowiązaniowych, nie można tu bowiem mówić, tak jak w przypadku cywilnoprawnych zobowiązań wzajemnych, o ścisłej współzależności składki i świadczenia.

Składka w ubezpieczeniach społecznych jest wprawdzie osobistym wkładem ubezpieczonego, ale z przeznaczeniem na tworzenie ogólnego funduszu ubezpieczeniowego, z którego prawo do świadczeń czerpią ci ubezpieczeni, którym ziści się określone ryzyko socjalne. Takie poglądy prezentowane są dotychczas jednolicie w judykaturze (uchwały Sądu Najwyższego: z 4 września 1992 r., II UZP 17/92, OSNCP 1993 nr 6, poz. 91, z 30 czerwca 1994 r., II UZP 15/94, OSNAPiUS 1994 nr 8, poz. 131; wyroki Sądu Najwyższego: z 23 października 2006 r., I UK 128/06, OSNP 2007 nr 23-24, poz. 359, z 23 sierpnia 2007 r., I UK 68/07, OSNP 2008 nr 19-20, poz. 300).

Z tego względu stosunek ubezpieczenia społecznego nie jest stosunkiem cywilnoprawnym, opartym na równorzędności jego podmiotów i wzajemności (ekwiwalentności) świadczeń, lecz uregulowanym ustawowo stosunkiem prawnym opartym na zasadzie solidaryzmu, a wynikające z niego świadczenia stron tego stosunku nie są świadczeniami cywilnoprawnymi. Nawet zatem jeśli odwołująca się była przez relatywnie krótki czas objęta obowiązkiem odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne, to nie wyklucza to możliwości objęcia jej ochroną ubezpieczeniową i osiągania przez nią w następnej kolejności świadczeń z tego tytułu.

Konkludując, Sąd w składzie rozpoznającym niniejszą sprawę nie podziela stanowiska organu rentowego co do tego, iż zgłoszenie D. P. do ubezpieczeń społecznych jako pracownika płatnika składek (...) Sp. z o.o. oraz towarzyszące mu inne czynności prawne, nosiły znamiona świadomego, celowego i zorganizowanego działania, którego celem było uzyskanie, w sposób nieuprawniony, nienależnych świadczeń z ubezpieczenia społecznego. Pogląd ten nie może mieć zastosowania w niniejszej sprawie, w której umowa o pracę ponad wszelką wątpliwość była realizowana.

Nie można natomiast przypisać celu obejścia prawa (art. 58 § 1 k.c. w związku z art. 300 k.p.) stronom umowy o pracę, na której podstawie rzeczywiście były wykonywane obowiązki i prawa płynące z tej umowy (por uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 25 stycznia 2005 r., II UK 141/04). Podkreślenia wymaga, że artykuł 6 ust. 1 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych dotyczy obowiązkowego ubezpieczenia pracowników, czyli – stosownie do art. 2 k.p. – osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracę, a nie tych, które tylko umowę o pracę zawarły. Za obejście prawa uznać można zatem zamiar nawiązania stosunku ubezpieczenia społecznego bez rzeczywistego wykonywania umowy o pracę, co w niniejszej sprawie nie nastąpiło. Wskazać także należy, że łączące się z faktem zatrudnienia objęcie danej osoby obowiązkowym ubezpieczeniem społecznym i potencjalne profity z tego tytułu nie może stanowić podstawy dla uznania umowy o pracę za nieważną.

Zgodnie z powoływanym wyżej art. 58 k.c., podstawą dla stwierdzenia nieważności umowy o pracę może być uznanie jej za czynność prawną podjętą w celu obejścia ustawy. Czynnością podjętą w celu obejścia ustawy jest jednak tylko taka czynność, która zmierza do osiągnięcia skutku zakazanego przez prawo. Stąd też zawarcie umowy o pracę nawet tylko z tego powodu, żeby uzyskać świadczenia z ubezpieczenia społecznego nie może być zakwalifikowane jako obejście prawa. Naturalne, całkowicie zgodne z porządkiem prawnym i zasadami współżycia społecznego jest dążenie stron umowy o pracę do tego, aby pracownik z tytułu pracowniczego statusu uzyskiwał przewidziane w prawie o ubezpieczeniach społecznych prawa i świadczenia. Zawierając umowę o pracę strony kierują się różnymi motywami indywidualnymi, które należy odróżnić od typowego celu tej czynności prawnej.

W szczególności trudno uznać, że dążenie do uzyskania świadczeń z ubezpieczenia społecznego jest sprzeczne z prawem. Przeciwnie, jest to zachowanie rozsądne i uzasadnione zarówno z osobistego, jak i społecznego punktu widzenia. Tym samym uzyskanie ochrony gwarantowanej pracowniczym ubezpieczeniem społecznym jest legalnym celem zawierania umów o pracę. Może ono być nawet głównym motywem wyboru świadczenia pracy w ramach stosunku pracy, zamiast wykonywania pracy na innych podstawach prawnych – tak też Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku z 14 maja 2014r. III AUa 1254/13 (LEX nr 1477215).

Natomiast w wyroku Sądu Najwyższego z 9 sierpnia 2005r., III UK 89/05 stwierdzono, że „skorzystanie z ochrony gwarantowanej pracowniczym ubezpieczeniem społecznym jest legalnym celem zawierania umów o pracę”. Sam fakt, że zawierając umowę o pracę strony kierują się wyłącznie objęciem pracownika ubezpieczeniem społecznym nie może zatem skutkować nieważnością takiej umowy, o ile, jak w niniejszej sprawie, umowa taka jest realizowana.

Dodać należy, że co prawda na mocy art. 83 ust. 1 u.s.u.s. Zakład Ubezpieczeń Społecznych wydaje decyzje w zakresie indywidualnych spraw dotyczących m.in. zgłaszania do ubezpieczeń społecznych i przebiegu ubezpieczeń, a zatem ma prawo do kwestionowania podstaw ubezpieczenia w tym umów o pracę, jako że rodzą one skutki w dziedzinie ubezpieczeń społecznych, jednakże w takiej sytuacji to na organie rentowym spoczywa obowiązek udowodnienia pozorności umowy lub jej sprzeczności z zasadami współżycia społecznego, w myśl art. 6 k.c.

Stanowisko takie zajął także Sąd Najwyższy np. w wyroku z 15 lutego 2007 r. (I UK 269/06, OSNP 2008 nr 5-6, poz. 78), w którym stwierdził, iż na organie rentowym, który przyjął zgłoszenie do ubezpieczenia pracowniczego i nie kwestionował tytułu tego zgłoszenia oraz przyjmował składki, spoczywa ciężar dowodu, że strony umowy o pracę złożyły fikcyjne oświadczenia woli. W niniejszej sprawie organ rentowy nie sprostał natomiast ciężarowi podnoszonych twierdzeń i nie wykazał, że ubezpieczona nie wykonywała swoich obowiązków jako pracownik. Organ rentowy jest stroną postępowania, która, jak każda strona procesu, jest zobligowana do wykazania twierdzeń, z których wywodzi skutki prawne (art. 232 k.p.c.).

W postępowaniu w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych organ rentowy ma pozycję strony (art. 477 10§ 1 k.p.c.), więc powinien przejawiać odpowiednią aktywność dowodową, w przeciwnym razie ponosi negatywne skutki prawne swej bierności, polegające zwłaszcza na zmianie wydanej decyzji czy oddaleniu wniesionego środka zaskarżenia (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 19 listopada 2013r., sygn. III AUa 2476/12, LEX nr 1394193). Nie ma zaś w niniejszej sprawie żadnego dowodu mogącego rodzić wątpliwości co do rzeczywistego świadczenia pracy przez ubezpieczoną na rzecz płatnika składek. W takiej sytuacji wnioski organu rentowego należy uznać za nieuprawnione.

Mając powyższe na uwadze, Sąd na podstawie art. 477 14§ 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję stwierdzając, że D. P. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu i wypadkowemu w okresie od 11 października 2021 r., o czym orzeczono w punkcie 1 wyroku.

O kosztach postępowania Sąd orzekł w punkcie 2 sentencji wyroku zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik sporu na podstawie art. 98 w zw. z 98 1 k.p.c. oraz § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radcy prawnego, zasądzając od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W. rzecz D. P. kwotę 360 (trzysta sześćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego wraz z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych liczonymi od daty uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.