W uzasadnieniu rozstrzygnięcia wskazano, że stosownie do treści § 2 ust. 5 Statutu, nadzór nad działalnością GOK sprawuje Rada Gminy. Jednak żaden przepis ustawy z 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej, ani ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz.U. z 2024 r. poz. 609, ze zm.), nie daje podstaw do sprawowania nadzoru przez organ stanowiący czy wykonawczy jednostki samorządu terytorialnego nad instytucją kultury, która jest samorządową osobą prawną. Nadzór w prawie administracyjnym oznacza „prawo do kontroli, wraz z możliwością wiążącego wpływania na organy, czy instytucje nadzorowane”.

Jak podkreśla Wojewódzki Sąd Administracyjny w Rzeszowie w wyroku z 20 września 2020 r., sygn. akt II SA/Rz 41/20, „ewentualna kontrola (lecz nie nadzór) może być sprawowana w formie przewidzianej ustawą o samorządzie gminnym, tj. przez radę gminy za pośrednictwem komisji rewizyjnej. Podstaw do sprawowania nadzoru przez Prezydenta Miasta w jakichkolwiek innych aspektach próżno szukać w przepisach prawa powszechnie obowiązującego [...] Ustanowienie w statucie dodatkowej kompetencji dla organu wykonawczego jednostki samorządu terytorialnego, której nie przewidują przepisy ustawy ustrojowej lub innej, jest istotnym naruszeniem prawa.

Takich uprawnień nie przewiduje także ustawa o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej. Zgodnie z art. 14 ust. 1 ustawy instytucje kultury, po dokonaniu ich wpisu do rejestru prowadzonego przez organizatora są odrębnymi od jednostki samorządu terytorialnego osobami prawnymi, co przesądza, że przy braku podstaw ustawowych przewidujących takie kompetencje dla organów innej osoby prawnej, ustanowienie ich w drodze aktu prawa miejscowego należy uznać za istotne naruszenie prawa”. Z kolei Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w wyroku z 25 marca 2021 r., sygn. akt IV SA/Po 1643/20, zauważył, iż „wskazać należy konsekwentnie, że zaskarżone postanowienie statutu o tym jaki podmiot w stosunku do samorządowej instytucji kultury sprawuje nad nią nadzór wykracza poza katalog zamknięty określony w art. 13 ust. 2 ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej”.

W dalszej części uzasadnienia rozstrzygnięcia stwierdzono, że zgodnie z § 4 ust. 7 Statutu: „Dyrektor GOK-u i pracownicy powinni posiadać odpowiednie do zajmowanych stanowisk kwalifikacje określone w obowiązujących przepisach prawnych regulujących te kwestie”.

W ocenie organu nadzoru wskazane postanowienie Statutu zostało przyjęte bez podstawy prawnej, z przekroczeniem zakresu upoważnienia ustawowego wynikającego z art. 13 ust. 2 pkt 3 ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej. Przywołany przepis ustawy upoważnia Radę Gminy wyłącznie do określenia organów zarządzających i doradczych instytucji kultury oraz sposobu ich powoływania, a nie do stanowienia w sprawach kwalifikacji dyrektora i pracowników instytucji kultury, czy też odsyłania w tym zakresie do bliżej nieokreślonych przepisów prawnych. Wojewoda przywołał wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z 17 września 2018 r., sygn. akt IV SA/Gl 580/18, w którym podkreślono, że „Nie ulega wątpliwości, że instytucje kultury działają na podstawie aktu o ich utworzeniu oraz statutu nadanego przez organizatora, który zawierać ma wyraźnie wskazaną w ustawie treść. Katalog spraw jakie stanowią treść statutu jest katalogiem zamkniętym, nie poprzedzonym określeniem ‘w szczególności’ pozwalającym uchwałodawcy na poszerzanie zawartości aktu”.

Wojewoda Lubelski stwierdził, że akty prawa miejscowego wydane przez organ stanowiący (Radę Gminy) mogą być stanowione wyłącznie na podstawie i w granicach upoważnień zawartych w ustawie, a ich zakres regulacji jest wyznaczony ramami udzielonego upoważnienia. W tym stanie rzeczy stwierdzenie nieważności uchwały Nr V/28/24 Rady Gminy Sawin we wskazanym zakresie, jest uzasadnione.